نژاد به بزرگ‌ترین گروه‌های انسان گفته می‌شود. نژاد به خصوصیات بیولوژیکی شخص برمی‌گردد و شامل رنگ پوست، رنگ مو، رنگ چشم و مشخصاتی از این قبیل است. نژادهای انسان به عنوان گروه‌های جمعیتی بزرگی تعریف می‌شوند که گنجینه ژنی، آنها از یکدیگر متفاوت است.
نژاد و قومیت دو مفهومی هستند که تشخیصشان از یکدیگر کمی انسان را گیج می‌کند و در بسیاری موارد اشتباها به جای یکدیگر به کار برده می‌شوند. تاکید اصلی نژاد بر روی مشخصات بیولوژیکی است؛ در حالی که قومیت بیشتر برای توصیف گروه‌های اجتماعی به کار برده می‌شود. در واقع قومیت به فرهنگ، آداب و سنن شخص بر می‌گردد که از محیطی که به آن تعلق دارد نشأت می‌گیرد. اقوام مختلف با توجه به مناطق گوناگونی که در آن هستند مشخص می‌شوند نه مشخصات فیزیکیشان. اما روی صحبت ما در این مقاله نژاد است و اختصاصا قصد داریم آن را بر روی کودکان بررسی کنیم.
برای والدین، صحبت درباره موضوع نژادپرستی می‌تواند احساس طاقت فرسایی را برایشان ایجاد کند. اما واقعیت اینجاست که یادگیری نحوه درک کودکان خردسال از مفهوم نژاد و هویت برای هدایت درک آنها از آن بسیار مهم است. پس مهم است که والدین بتوانند هیجاناتشان را در این زمینه کنترل کنند.
اکنون بیایید به این سوال پاسخ دهیم: آیا کودکان حتی می‌توانند مفاهیم نژاد و هویت را درک کنند؟ و اگر چنین است، کودکان مفهوم نژاد را در چه سن و سالی می‌توانند درک کنند و تا چه حد؟ به گفته کارشناسان رشد کودک، کودکان در سن 2سالگی می‌توانند تبعیض نژادی از خود بروز دهند اما درک تفاوت نژادی قبل از دوسالگی شکل می گیرد!
قبل از اینکه در این مقاله گام‌هایمان را جلوتر بگذاریم، اجازه دهید سه افسانه رایج در مورد نژاد و کودکان را برایتان مطرح کنم!
افسانه شماره 1: کودکان تفاوت نژادی را درک نمی‌کنند!
کودکان با رشد خود، یاد می‌گیرند که چیزهای مختلف را تشخیص دهند و توصیف کنند. همانطور که آنها اطلاعات مربوط به جهان اطراف خود را پردازش میکنند، تفاوت‌ها را نیز به خوبی تشخیص می‌دهند.
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تولدو مونیتا مونگو بر نابرابری نژادی و درگیری‌های اجتماعی خاطرنشان كرد كه كودكان بسیار كوچك تفاوت‌های نژادی را از طریق مشاهده صفات مختلف جسمی مانند رنگ چشم یا بافت مو پردازش می‌كنند. تحقیقات همچنین نشان می‌دهد كه كودكان از 6 ماهگی تفاوت‌های نژادی را مشاهده می‌كنند و اگر والدین بحث عدم تبعیض نژادی را تا سن پیش‌دبستانی یا مسائل مربوط به نژاد و هویت را مطرح نکنند، بچه‌ها نظرات خود را تشکیل می‌دهند. به عبارتی دیگر اگر با کودکان به درستی درباره مفهوم نژادی صحبت نشود، وقتی که آنها در 5 سالگی به مهدکودک برسند، بسیاری از بچه‌ها دوستان و همبازیان خود را بر اساس رنگ پوست و نژاد انتخاب میکنند. با این حال، اگر آنها الگوهای خوبی در خانه و جامعه خود داشته باشند، بچه‌ها متوجه رنگ پوست و تفاوت‌های نژادی می‌شوند، اما به دلیل آن رفتار بدی با دیگران ندارند."
افسانه شماره 2: والدین با پرداختن به نژاد، باعث ایجاد نگرش نژادپرستانه می‌شوند!
اعتقاد رایج بسیاری از والدین این است که با فرزندانشان هرگز درباره نژادها، تعصب نخواهند داشت. در نتیجه، آنها از ترس اینکه بچه‌ها با مفهوم تفاوت نژادی آشنا شوند، از صحبت با بچه‌هایشان در مورد نژاد پرهیز میکنند. با این حال، حقیقت این است که پرهیز از گفتگو به احتمال زیاد باعث ایجاد نگرش‌های اشتباه در مورد نژاد می‌شود.
"پرهیز از بحث در مورد نژاد در واقع زمینه‌ای برای ایجاد رفتارهای نژادپرستانه ایجاد می‌کند."
افسانه شماره 3: اگر بچه‌ها نژاد را ببینند، آن را فقط به عنوان پوست‌ِ تیره می‌شناسند.
تحقیقات نشان می‌دهد که کودکان فقط تفاوت‌های سطحی را در میان نژادهای مختلف مشاهده نمی‌کنند. یک مطالعه در سال 2017 بر روی 350 کودک سفیدپوست 5 تا 12 ساله نشان داد که کودکان تصاویر کودکان سفیدپوست را با احساسات مثبت و تصاویر بچه‌های سیاه‌پوست را با احساسات منفی مرتبط میکنند. میسون می‌گوید، چنین تعصبی وقتی بروز می‌کند که مکالمه در مورد نژاد زود و غالباً در خانه از سنین پایین اتفاق نمی‌افتد.
همانطور که در بالا متوجه شدید، از زمان نوزادی، نوزادان می‌توانند ویژگی‌های صورت، رنگ پوست و رنگ مو را از یکدیگر متمایز کنند و حتی به دلیل ظاهر آنها می‌توانند اولویت را نسبت به شخص دیگر نشان دهند. این موضوع از تئوری دلبستگی ناشی می‌شود: نوزادان در اطراف افرادی که مانند آنها هستند، احساس امنیت میکنند.
آنا مارسلو، یکی از روانشناسان رشد کودک و اساتید دانشگاه کلارک می‌گوید: "به محض ایجاد بینایی، نوزادان می‌توانند تفاوت در ویژگی‌های جسمی را تشخیص دهند. "آنها می‌توانند انتخاب را برای افرادی که به رسمیت می‌شناسند شروع و دامنه انتخاب‌هایشان را افزایش دهند، لذا دور از ذهن نیست که بگوییم آنها همچنین می‌توانند علیه مردم تبعیض قائل شوند."
از 2 یا 3 سالگی، کودکان به طور فزاینده‌ای قادر به جذب برخی از کلیشه‌های رایج موجود در جامعه هستند و نسبت به افرادی با رنگ پوست، زبان یا توانایی جسمی متفاوت ناراحتی یا حتی ترس نشان می‌دهند. اگر منصفانه برخورد کنیم، کودکان برخی از این رفتارها را از رفتار والدین خود می‌آموزند.
سنین پیش‌دبستانی (حدود 4 یا 5 سالگی) زمانی است که بچه‌ها شروع به ایجاد برچسب در اطراف افراد دیگر میکنند. این به این دلیل است که، به ازای هر تعقیب و گریز، آنها به دنبال درک جهان و طبقه‌بندی افراد هستند. محققان روانشناسی این موضوع را در مطالعه معروف عروسک‌ها در دهه 40 تأیید کردند. این تحقیق نشان داد که کودکان سفیدپوست 3 تا 7 ساله به طور کلی عروسک‌های سفید را ترجیح می‌دهند و ویژگی‌های مثبتی را به آنها اختصاص می‌دهند. مطالعات اخیر نیز نشان می‌دهد که بچه‌های 3 ساله هم افراد را بر اساس نژاد دسته‌بندی میکنند.
همانطور که می‌توان انتظار داشت، کودکان 5 ساله حتی قادر به قضاوت صریح‌تر در مورد افراد دیگر هستند. بچه‌های مهدکودک می‌توانند قضاوت خود را درباره اینکه چه کسی در جامعه از منزلت بالایی برخوردار است و چه کسی چنین نیست را بر اساس الگوهای رفتاری غالب محیط خود داشته باشند! به عنوان مثال، اگر تمام معلمان یک مدرسه سفیدپوست و همه سرایدارها و آشپزها رنگین پوست باشند، بچه ها انیچنین تصور میکنند که سفیدپوستان قدرت بیشتری دارند.
مسلماً نحوه درک کودکان از نژاد ارتباط زیادی با رشد مغزی آنها دارد. اما رشد مغز یک فرآیند کاملاً بیولوژیکی نیست و متأثر از سیستم پرورشی فرهنگ و خرده فرهنگ‌ها است. پرورش و تربیت، که روانشناسان از آن به عنوان "جامعه پذیری" یاد میکنند، در چگونگی زاویه نگاه کودکان به دنیا در کل چرخه زندگی‌شان نقش دارد. به عنوان مثال، اگر والدین از پرداختن به نژاد امتناع ورزند، در این صورت ممکن است کودک نسبت به افرادی که متفاوت به نظر می‌رسند تبعیض نشان دهد.
وقت گذاشتن برای گفتگو در مورد موضوعات نژادی و هویتی، خصوصاً تأکید بر جنبه‌های مثبت فرهنگ‌های دیگر، می‌تواند تفاوت زیادی در نحوه دیدن بچه‌های شما از افراد متفاوت با آنها ایجاد کند. تحقیقات در انستیتوی موفقیت کودک نشان داده است که وقتی والدین این نوع مکالمات را در مورد نژاد با فرزندانشان انجام می‌دهند، به احتمال زیاد فرزندان افکار مثبت بیشتری در مورد افراد مختلف دارند.
جمع‌بندی:
نحوه درک کودکان خردسال از مفهوم نژاد و هویت برای هدایت درک آنها از روابط اجتماعی و جهان‌بینی آنها بسیار مهم است. آنها تفاوت‌های نژادی را از شش‌ماهگی و با مشاهده تفاوت در ظاهر درک میکنند و اگر به درستی هدایت نشوند در انتخاب‌هایشان تبعیض‌ها را دخالت خواهند داد. پس بهتر است والدین اطلاع داشته باشند پرهیز از بحث در مورد نژاد در واقع زمینه‌ای برای ایجاد رفتارها و رفتارهای نژادپرستانه ایجاد می‌کند.
وقت گذاشتن برای گفتگو در مورد موضوعات نژادی و هویتی می‌تواند در پرورش فرزند شما بسیار نقش ارزشمندی داشته باشد و باعث جامعه‌پذیری آسان‌تر در کودک گردد.
پی‌نوشت:
این مطلب بصورت خلاصه و مفید از دو مقاله با عنوان‌های "Common Myths About Race and Children" و "How Do Kids Understand Race and Identity" که بترتیب در 7 دسامبر 2020 و 18 دسامبر 2020 در وبسایت fatherly منتشر گردیده است، توسط تیم تولید محتوای آن‌آموز جمع‌آوری و ترجمه شده است.
وبسایت آن‌آموز این مقاله را با عنوان “چگونه بچه‌ها نژاد و هویت را می‌فهمند؟” در تاریخ 21 دی 1399 و با ترجمه آقای حمید ذوالفقاری منتشر کرده است.